Nhận thức là gì? Các giai đoạn của nhận thức
Nhận thức là gì? Các giai đoạn của nhận thức? Sự khác nhau giữa nhận thức và tình cảm như thế nào? Tất cả các thắc mắc của bạn sẽ được teologiromani.org giải đáp chi tiết trong bài viết sau đây. Cùng theo dõi nhé!
I. Nhận thức là gì?
- Nhận thức trong tiếng Anh là Cognition. Đây là một loại ý thức đặc biệt. Nó được coi là hành động hoặc quá trình thu nhận kiến thức và hiểu biết thông qua kinh nghiệm, suy nghĩ và giác quan được tích lũy. Quá trình này bao gồm kiến thức, sự chú ý, trí nhớ, ước lượng, suy luận, tính toán, giải quyết vấn đề, ra quyết định, hiểu và sử dụng ngôn ngữ.
- Theo Wikipedia, nhận thức là hiện tượng biện chứng của thế giới khách quan trong ý thức con người giúp con người tiếp cận gần hơn với các đối tượng.
- Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, nhận thức là khái niệm trừu tượng, là quá trình phản ánh biện chứng hiện thực khách quan vào bộ não con người trên cơ sở thực tiễn hoạt động, năng động và sáng tạo.
Ví dụ về nhận thức:
- Khi một thanh đồng được nung nóng sẽ chuyển sang màu vàng rực. Thông qua quan sát bằng mắt con người có thể kết luận rằng thanh đồng sẽ bị chuyển màu khi nung nóng.
- Trái Đất tự quay quanh Mặt Trời và Mặt Trời luôn di chuyển.
- Cá là một loài động vật sống dưới nước, nó thở bằng mang và dùng vây để bơi.
II. Các giai đoạn của nhận thức
Theo quan điểm của tư duy biện chứng, quá trình nhận thức của con người từ sinh động đến trừu tượng rồi đến thực tiễn. Quá trình này được thực hiện theo từng giai đoạn từ đơn giản đến phức tạp, từ ngoài vào trong, từ thấp đến cao. Vậy nhận thức gồm những giai đoạn nào?
Căn cứ vào đó, người ta chia hoạt động nhận thức thành hai giai đoạn: nhận thức cảm tính và nhận thức lý tính:
1. Nhận thức cảm tính
Nhận thức cảm tính, được phản ánh thông qua cảm giác và tri giác là giai đoạn đầu tiên của quá trình nhận thức. Con người sẽ sử dụng các giác quan của mình để tác động vào sự vật, hiện tượng để nắm bắt sự vật, hiện tượng đó. Nhận thức cảm tính được biểu hiện dưới 3 hình thức:
- Cảm giác: nó là nguồn gốc của mọi tri thức và là kết quả của sự chuyển hoá các kích thích bên ngoài thành ý thức. Cảm giác luôn dựa trên các giác quan của con người.
- Tri giác: Nó được coi là sự tổng hợp của các cảm giác. Tri giác là sự phản ánh toàn diện và phong phú hơn cách cảm nhận của con người đối với các sự vật, hiện tượng. Nó chứa cả các thuộc tính dành riêng cho con người và không cụ thể.
- Biểu tượng: Dựa trên cơ sở nhận thức phản ánh trực quan, nhớ lại sự vật, hiện tượng không còn tác động trực tiếp vào các giác quan. Nó bao gồm cả yếu tố trực tiếp và yếu tố gián tiếp.
2. Nhận thức lý tính
Nhận thức lý tính phản ánh bản chất bên trong của sự vật, sự kiện. Nó phản ánh tính trừu tượng và khái quát của sự vật, sự kiện được thể hiện thông qua các khái niệm, định nghĩa, suy luận,…
Nhận thức suy đoán được thể hiện dưới ba hình thức:
- Khái niệm: Phản ánh những đặc điểm bản chất của sự vật, sự kiện. Khái niệm là kết quả của một quá trình khái quát, tổng hợp các đặc điểm, tính chất của sự vật, sự kiện.
- Phán đoán: Dùng để buộc các khái niệm lại với nhau nhằm khẳng định hoặc phủ định một thuộc tính nào đó của đối tượng. Phán đoán bao gồm: phán đoán duy nhất, phán đoán đặc biệt và phán đoán chung.
- Suy luận: Nó được sử dụng để kết nối các câu lệnh với nhau và rút ra câu lệnh tốt nhất. Nó cũng có khả năng khám phá kiến thức mới một cách nhanh chóng và chính xác.
Ngoài hai giai đoạn này, còn có một giai đoạn nhỏ khác của nhận thức, đó là nhận thức trở về thực tiễn. Đây là lúc để kiểm tra tri thức đã chính xác chưa. Sau đó, thực tiễn được đưa về các tiêu chuẩn của chân lý, cơ sở động lực và mục đích nhận thức.
III. Bản chất và vai trò của nhận thức
1. Bản chất
Bản chất của nhận thức là những thuộc tính, đặc điểm vốn có của tri giác. Theo nguyên lý của chủ nghĩa Mác – Lênin, thực chất của nhận thức dựa trên những nguyên tắc sau:
- Thứ nhất, thừa nhận thế giới vật chất tồn tại khách quan, tồn tại bên ngoài con người, không phụ thuộc vào tình cảm, tư tưởng và ý thức của con người.
- Thứ hai, thừa nhận khả năng nhận thức thế giới của con người. Về nguyên tắc, không có gì là không thể biết trước được.
- Thứ ba, trong quá trình nhận thức, sự phản ánh hiện thực khách quan vào bộ não con người là một quá trình biện chứng, tích cực, có ý thức và sáng tạo.
- Thứ tư, thực tiễn là cơ sở chủ yếu, trực tiếp nhất của nhận thức, là mục đích của nhận thức, là tiêu chí kiểm tra tính xác thực của nhận thức.
2. Vai trò
- Nhận thức có vai trò vô cùng quan trọng đối với đời sống con người. Tri giác giúp con người hiểu được cái đặc biệt, cái chung, những hiện tượng, bản chất của sự vật, sự việc. Nhờ nhận thức mà con người hiểu đúng, đầy đủ, chính xác bản chất của sự vật, hiện tượng.
- Ngoài ra, nhận thức còn cung cấp cho con người nhiều kiến thức và tích lũy được nhiều kinh nghiệm sống. Mọi người dần dần hiểu ra các nguyên tắc, định nghĩa và khái niệm về thế giới quan của họ. Từ những điều này và khái niệm tri giác là gì, chúng ta biết được rằng tri giác có vai trò vô cùng quan trọng đối với sự tồn tại của mỗi người.
Như vậy bài viết trên đã giúp bạn hiểu nhận thức là gì. Hy vọng với những thông tin này đã giúp bạn đọc có thêm kiến thức bổ ích liên quan đến vấn đề này nhé!
